Szarlitt (Scharlitt, Schalit, Szalit) Bernard Leonard (1877–1946), krytyk muzyczny, publicysta, tłumacz, urzędnik.
Ur. 15 II w Tarnopolu w rodzinie pochodzenia żydowskiego, był synem Artura, kupca, i Anny z Gruszewskich (Gruszów), bratem Juliana (Juliusza), aktora młodo zmarłego w Wiedniu, Henryka, ekonomisty, Edwarda (zob. Szalit Edward) oraz Edmunda (zob. Szalit Edmund).
Po ukończeniu szkoły średniej w Tarnopolu wyjechał S. do Berlina, gdzie podjął studia na Wydz. Filozoficznym tamtejszego uniwersytetu. Poznał wtedy Ludomira Różyckiego. Publikował w berlińskim modernistycznym piśmie „Die Kritik”, w którego redakcji zawarł znajomość ze Stanisławem Przybyszewskim, oraz „Die Musik”, gdzie w r. 1904 w numerze czwartym ogłosił artykuł Das Musikalische Element in Friedrich Nietzsche. Po ukończeniu studiów zamieszkał w Wiedniu i podjął pracę jako urzędnik państwowy przy Min. Kolei. Z ramienia Ministerstwa pełnił w l. 1905–6 służbę przy Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda w Krakowie; uczestniczył wtedy w życiu kulturalnym tego miasta i zaprzyjaźnił się z Ludwikiem Janikowskim, Kazimierzem Tetmajerem i Ferdynandem Hoesickiem. Na zaproszenie E. Förster-Nietzsche, siostry F. Nietzschego, prowadził badania w archiwum filozofa w Weimarze; ich rezultatem był artykuł Über Nietzsches Polentum („Politisch-anthropologische Revue”, Lipsk 1906), w którym jako pierwszy podniósł kwestię polskich korzeni rodziny Nietzschego. Podczas Festiwalu Mozartowskiego w Salzburgu przeprowadził w sierpniu 1906 długi wywiad z G. Mahlerem (pt. Gespräch mit Mahler, opublikowany m.in. w „Musikblätter des Anbruchs” 1920 nr 7–8). W Wiedniu, poza pracą urzędniczą, współpracował z czasopismami „Die Zeit” i „Österreichische Rundschau”, a od r. 1908 publikował artykuły o kulturze polskiej w „Polnische Post”; był też korespondentem krakowskiej „Nowej Reformy”. Gościł w Wiedniu Tetmajera i na jego prośbę przetłumaczył na język niemiecki kilka opowiadań pisarza z cyklu „Na skalnym Podhalu” oraz wierszy. Uprawiał zwłaszcza publicystykę muzyczną i często zajmował się Fryderykiem Chopinem, m.in. ogłosił artykuł Chopin und Wagner („Die Musik” 1908/9 nr 1) oraz nieznane listy: Ein Brief und Fragebogen Liszts an die Schwester Chopins („Musikalisches Wochenbl.” 1907 nr 44), Zwei Brieffragmente Chopins über den Bruch mit George Sand („Die Musik” 1908/9 nr 1), Ungedruckte Briefe Chopins an Solange Clesinger (tamże 1909/10 nr 10), Briefe von und an Chopin. Briefe Chopins an seine Angehörigen (tamże 1909/10 nr 21), część druga pt. Briefe an Chopin (tamże 1909/10 nr 22), Chopin und Wien (Zu Chopins hunderstem Geburtstage), Mit Ungedruckten Wiener Briefen des Tondichters („Neue Freie Presse” 1910 nr z 22 II). Wspólnie z Ludwikiem Hellerem, dyrektorem Teatru Miejskiego we Lwowie, zorganizował w r. 1910 gościnne występy zespołu lwowskiego na scenie wiedeńskiego Burgertheater. W r. 1911 opublikował w Lipsku pierwsze niemieckie wydanie zbiorowe korespondencji Chopina pt. Friedrich Chopins gesammelte Briefe. Zaprzyjaźnił się w tym okresie z Leonem Bilińskim, w l. 1911–12 prezesem Koła Polskiego w Radzie Państwa, który po latach wspominał S-a jako «dawnego swego pupila».
Po wybuchu pierwszej wojny światowej wstąpił S. w r. 1914 do krakowskiego Naczelnego Komitetu Narodowego. Podjął współpracę z czasopismem „Polen”, w którym m.in. opublikował artykuł Das kriegerische Element in Chopin (1915 nr 32). W r. 1916 przetłumaczył dramat Gabrieli Zapolskiej „Tamten” (pt. „Die Warschauer Zitadelle”), wystawiony 5 XII t.r. z sukcesem w Kammerspiele des Deutschen Volkstheaters w Berlinie. W r. 1917 przełożył następne dramaty Zapolskiej „Carewicza” („Zarewitsch”, wyst. 15 IX w Wiedniu w Deutsches Volkstheater) oraz „Sybir” („Sybirien”, wyst. 21 XII tamże w Volksbühne), a w r. 1918 „Żabusię” („Die kleine Kröte”, wyst. tamże w Kammerspiele des Deutschen Volkstheaters). W r. 1919 opublikował w Lipsku pierwszą niemieckojęzyczną biografię pt. Chopin.
W sierpniu 1919 przybył S. z Wiednia do Warszawy razem z Bilińskim, który objął tekę ministra skarbu w gabinecie Ignacego Paderewskiego, a S-a mianował sekretarzem prasowym Ministerstwa. Na stanowisku tym pozostał S. również po dymisji Bilińskiego w listopadzie t.r. Został w tym czasie członkiem Tow. Literatów i Dziennikarzy Polskich. Przetłumaczył na język niemiecki libretto Juliana Maszyńskiego do opery „Casanova” Różyckiego (W. 1923), a na język polski powieść U. Sinclaira „Człowiek, który szuka prawdy” (W. 1924). Zobowiązany w r. 1919 przez Bilińskiego, opracował jego „Wspomnienia i dokumenty” (W. 1924–5 I–II). Wspólnie ze Stanisławem Lamem założył w r. 1924 w Warszawie ilustrowany magazyn miesięczny „Naokoło świata”. Od t.r. publikował felietony polityczne w dzienniku „Echo Warszawskie”, nieoficjalnym organie PSL «Piast», m.in. Zabezpieczenie naszych granic wschodnich (nr 259), Bomba bolszewicka w Anglii (nr 285), Francja a Sowiety (nr 293), Chamberlain i Churchill (nr 297), Ewolucja faszyzmu (nr 313) oraz w r. 1925 Niemcy a Liga Narodów (nr 244). Redagował „Przegląd prasy”, rubrykę w „Echu Warszawskim” (od nr 262 z r. 1924). Ogłaszał także na tych łamach artykuły i recenzje muzyczne, w r. 1924 Chopin (nr 273), a w r. 1925: W rocznicę zgonu R. Wagnera (nr 44), Koncert jubileuszowy St. Barcewicza (nr 49), Koncert Selmy Halborn-Kurr (nr 56), Anegdoty muzyczne (nr 60), Casanova. W 200. rocznicę jego urodzin (nr 92). Również od r. 1924 współpracował z „Tygodnikiem Ilustrowanym”, publikując artykuły: Wagner i Nietzsche (1924 nr 37–38), Siostra Nietzschego (W 80-tą rocznicę jej urodzin) (1926 nr 32), Przed pomnikiem Szopena (1926 nr 47), Ze wspomnień o Przybyszewskim (1927 nr 50). W czasopiśmie „Muzyka” ogłosił artykuły: Wpływ Szopena na twórczość Nietzschego (1926 nr 6), Szopen o muzyce i muzykach (1926 nr 10), Beethoven wobec współczesnych (1927 nr 4), a w „Kurierze Warszawskim”: Heine i Nietzsche o Chopinie (1926 nr 313), Na Zachodzie nic nowego (1929 nr 197), Pani Cosima (1929 nr 309). Od r. 1929 współpracował z „Echem Tygodnia”. W l. 1929–38 pełnił funkcję korespondenta warszawskiego „Neue Freie Presse”. Przetłumaczył powieść R. L. Stevensona „The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde” (pt. „Człowiek o dwu twarzach”, W. 1928). W r. 1929 opublikował broszurę Nieznany skarb w Polsce. Zbiory muzyczne Edwarda Wrockiego (W.), apelującą o zabezpieczenie kolekcji sprowadzonej do Warszawy z Leningradu. W r. 1930 ogłosił w Warszawie książkę Polskość Nietzschego i jego filozofii, będącą rezultatem jego wieloletnich badań; obok głosów krytycznych, m.in. E. Paci, G. Stenzel, zyskała ona również opinie przychylne, m.in. Jana Parandowskiego („Pam. Warsz.” R. 2: 1930 z. 3). Od r. 1930 współpracował z konserwatywnym dziennikiem warszawskim „Dzień Polski”, w którym zamieścił m.in. artykuły: Dlaczego Chopin opuścił Warszawę? (1931 nr 352) oraz Francuska twierdza złota (1932 nr 137). W r. 1931 publikował w „Przeglądzie Literackim”, a w r.n. ogłosił w „Ilustrowanym Kurierze Codziennym” (nr 14) wspomnienie Triumfy Zapolskiej na scenach niemieckich. W r. 1939 opiekował się ciężko chorym Tetmajerem.
Okres okupacji niemieckiej przeżył S. w Warszawie. Pisał Dzieje muzyki (spłonęły w powstaniu warszawskim 1944 r.) oraz przetłumaczył „Ifigenię” J. W. Goethego. Zapewne po upadku powstania znalazł się w Krakowie. W ankiecie dla krakowskiego „Odrodzenia” (1946 nr 14) wspominał o pracy nad monografią Różyckiego (niewyd.). W „Twórczości” (1946 nr 10) opublikował wspomnienie Tragiczny los Kazimierza Tetmajera. Zmarł 3 XII 1946 w Krakowie, został pochowany na cmentarzu Rakowickim (kw. XX rząd 13 grób 6).
W zawartym 5 VIII 1922 małżeństwie z Anielą z Bąków (1898–1987) miał S. córkę Kazimierę (1923–1985).
Łoza, Czy wiesz, kto to jest?, (fot.); Nowy Korbut, XVI cz. 1 (G. Zapolska); Stanisław Wyspiański. Monografia bibliograficzna, Oprac. M. Stokowa, Kr. 1968 XV cz. 3; – Czachowska J., Gabriela Zapolska, Kr. 1966; Grange H. L., Gustav Mahler: Vienna: triumph and disillusion (1904–1907), Oxford 2000; Grzymała-Siedlecki A., Niepospolici ludzie w dniu swoim powszednim, Kr. 1965; Harasowski A., The skein of legends around Chopin, New York 1980; Kamiński M., Ludomir Różycki, Bydgoszcz 1987; Nowaczyński A., Merwin i Szarlitt o... Nietzschem, „Myśl Narod.” 1922 nr 17; [Rec. z Polskości]: „Pam. Warsz.” T. 2: 1930 z. 3 (J. Parandowski); Wolert W., Polemika o Nietzschego, „Przegl. Liter.” R. 1: 1930 nr 11–12; tenże, Wielki samotnik. Zaratrustra czy Antychryst?, tamże R. 1: 1930 nr 10; – Biliński L., Wspomnienia i dokumenty, Oprac. B. Szarlitt, W. 1924 I–II; Korespondencja Fryderyka Chopina, Oprac. Z. Helman i in., W. 2009 I; Nałkowska Z., Dzienniki 1918–1929, Oprac. H. Kirchner, W. 1980 III; Szematyzmy Król. Galicji za l. 1905–6; Zapolska G., Listy, Red. S. Linowska, W. 1970 II; – „Dzien. Pol.” 1946 nr 339; „Odrodzenie” 1946 nr 14; – B. Jag.: sygn. Przyb. 63/60 (Podolska J., Fortuna kołem się toczy), sygn. Przyb. 494/04 I.13 (list S-a do Michała Pawlikowskiego); – Informacje z Zarządu cmentarza Rakowickiego w Kr. (akty zgonu Bernarda, Anieli i Kazimiery Szarlittów).
Małgorzata Kamela i Aneta Kliszcz